Bertsos - Ver ficha Más información sobre esta sección
Madalena Larralde, Sarako martira [Bertsoa] / Pierre Duhaldebehere
Madalena Larralde, Sarako martira [Bertsoa] / Pierre Duhaldebehere
Dokumentu-mota:
Liburua
Argitalpenaren izenburua:
[Liburua]
Localización:
XDZ - Xenpelar Dokumentazio Zentroa
I
Mende bat badu aurthen egina,
Giriztinoak oroitzeko,
Jinkoaren etsaiak zirela
Frantzian manatzeko,
Gilotina emana zuten
Guzien ikharatzeko,
Martiren odol ederrez
Bazter guziak betetzeko.
II
Lau urthe bazuen gure Frantzia
Zagola doluz bethea,
Krima haundia zen orduan
Giriztino izaitea.
Libroan ezin adoratu
Gure Jinko maitea,
Frantziako giriztinoentzat
Hura mende tristea!
III
Aphez batzuek ihes juanak,
Gordeak ziren bertziak,
Hiltzerat kondenatuak
Atzematen ziren guziak,
Elizak ere aberetegitzat
Giriztinoen etxiak
Zonbat nahi gabe ez du sufritu
Gure Frantzia maiteak!
IV
Hegi-meharko kartierian,
Sarako herrian,
Familia bat bazen orduan
Larrondo-xaharrian,
Aita eta ama seme batekin
Lau alaben erdian,
Nehoren jelosiarik gabe
Jinkoaren legian.
V
Madalen Larralde zuten
Gaztena familian,
Jinkoa othoizten zuen
Biotzez egun guzian,
Arima on aren azkurria
Falta zuen herrian,
Espainarat kofesatzeko
Joan zen egun batian.
VI
Berako kaputxinetan
Ongi kofesaturik,
Bildotx bat bezala heldu zen
Trankilki biotzetik,
Bainan hurbildu zenean
Lizuniako errekatik,
Soldaduak athera zaizkon
Sasia baten artetik.
VII
Soldaduak ikustearekin
Madalen da gelditzen,
Aren humiltasunez
Guziak dire arritzen.
Nondik heldu zirare?
Diote galdatzen,
Egia erranen du eta
Ez da batere ikharatzen.
VIII
Beran nintzen kofesatzen
Kaputxinen komentuan,
Jinkotiarra naizen bezala
Hura dut bethi goguan.
Zer etsenplu ederra duen
Guri eman munduan!
Soldaduak aingeru artaz
Urrikaltzen dire orduan.
IX
Hemen garen soldaduak
Zutaz gira urrikaltzen,
Xuhur baduzu ez zazula erran
Izan zarela kofesatzen.
Gezur ttipi bat errazu, othoi,
Ez dugu bertzerik galdetzen.
Madalen hitz berean dago,
Ez zaio urrikitzen.
X
Ez dut gezurrik erranen,
Egon nahiz neure hitzian,
Gauza bera erranen dut
Neure azken orenian.
Giriztino ona nahi du gelditu,
Bere bizi guzian,
Eternitateaz gozatzeko,
Aingeruen erdian.
XI
Pinet jenerala zen orduan
Leku hautan manatzeko,
Soldaduek hartzen dute
Haren ganat juaiteko,
Noren biotz bortitza etzuen
Madalenek eztituko,
Arek ere othoizten du
Gezurra erraiteko.
XII
Errazu Espanian zinela
Frantzian iziturik,
Edo bertzenaz heldu zinela
Ahaiden ikustetik.
Nehondik nahi luke bada
Salbatu eriotzetik,
Bainan nehork ez du adituko
Madalenen gezurrik.
XIII
Pinet anaiak egortzen du
Donibane-Loinzunera,
Kriminel haundi bat bezala
Jujen aintzinera.
Kuraiez bethia juan da
Egiaren erraitera
Bereala kondenatua da
Gilotinean hiltzera...
XIV
Salve Regina kantatzen zuen
Azken orenian.
Martira bat bezala hil da,
Aboztuaren ogoita zazpian.
Etsenplu eder haundi ori
Iduki dezagun biotzian,
Zorionez denek gozatzeko
Zeruko lorian.
Urkizu, Patri. "Anton Abbadiaren Koplarien guduak (1851-1897) : Bertso Bilduma". Donostia: Eusko Ikaskuntza, 1997, 391-392 or. http://hedatuz.euskomedia.org/4008/