BDB Bertsolaritzaren datu-basea

Tesi honetan, alegia klasikoen euskal berridazketak aztertu dira. Corpus zabala bildu da: 1804tik, Bizenta Mogelek Ipui onac argitaratu zuenetik hain zuzen, 2003. urtera bitarteko alegia klasikoen berridazketak. Hiru bilduma klasiko hautatu dira azterketa egiteko: Isopete, La Fontaine eta Samaniego. Azterketa metodologikoa diseinatu da itzulpenaren komunikazio-ikuspegian oinarrituz, eta, ikusmolde horren barruan, aintzat hartuz Itzulpen-Ikerketa Deskriptiboak eta Lefevereren teoria-ekarpenak, hala nola, hertsaketen formulazioa (ideologia, poetika, diskurtsoaren unibertsoa eta hizkuntza-estrategia ilokutiboak) eta rewriting kontzeptua. Halatan, bada, sorburu-sistemako eta xede-sistemako ezaugarriak aztertuta eta jatorrizko testuak eta euskal testuak begiz begi jarrita egin da analisia. Hala, bada, jakin ahal izan da, batetik, alegia klasikoen berridazketek zer-nolako bilakaera izan duten eta zer-nolako funtzioa bete duten euskal Haur eta Gazte Literaturan, eta, bestetik, euskal berridazleek zer-nolako estrategiak erabili dituzten

AURKEZPENA ...................................................................................................... 1
I. ALEGIAREN KONTZEPTUAZ....................................................................... 5
I.1. Alegia zer den........................................................................................... 7
I.1.1. Alegiaren izenaz. ............................................................................... 7
I.1.2. Alegiaren izanaz. ............................................................................... 9
I.1.2.1. Alegia, pentsalari zaharren iritzian. ...................................... 10
I.1.2.2. Alegia, pentsalari modernoen iritzian .................................. 11
I.1.2.3. Alegia, euskal pentsalarien iritzian........................................ 19
I.2. Alegia beste genero batzuen mugan ...................................................... 20
I.3. Alegiaren hartzaileaz .............................................................................. 22
II. ALEGIAREN HISTORIAZ. ............................................................................ 27
II.1. Alegia, Greziar Aroan .......................................................................... 32
II.2. Alegia, Erromatar Aroan ..................................................................... 36
II.3. Alegia, Erdi Aroan ................................................................................ 39
II.4. Alegia, Aro Modernoan......................................................................... 42
II.5. Alegia, Aro Garaikidean ...................................................................... 43
III. METODOLOGIAREN OINARRIAK ......................................................... 49
III.1. Literatura-itzulpenari buruzko ikuspegiak....................................... 51
III.1.1. Itzulpenaren ikuspegi linguistikoa ................................................. 52
III.1.2. Itzulpenaren ikuspegi filosofikoa ................................................... 53
III.1.3. Itzulpenaren ikuspegi intertestuala.................................................. 55
III.1.4. Itzulpenaren ikuspegi komunikatiboa ............................................. 57
III.1.4.1. Berridaztea, manipulatzea: André Lefevere ....................... 62
III.2. Poesiaren itzulgarritasuna eta itzulezintasuna.................................. 68
III.3. Epilogo gisa ........................................................................................... 70
IV. ESKEMA METODOLOGIKOA ETA ANALISI-FITXA.......................... 73
IV.1. Testuinguruen deskripzioa .................................................................. 75
IV.2. Corpusa eta iturriak............................................................................. 76
IV.3. Kritika ................................................................................................... 80
IV.4. Zabalkundea ......................................................................................... 80
IV.5. Testu mailako azterketa eta lagina ..................................................... 80
IV.6. Analisi-fitxa........................................................................................... 81
V. SORBURU-TESTUAK.................................................................................... 85
V.1. Isopeteko alegiak .................................................................................... 87
V.2. La Fontaineren alegiak.......................................................................... 87
V.3. Samaniegoren alegiak............................................................................ 100
VI. EUSKAL BERRIDAZLEEN ALEGIAK ..................................................... 115
VI.1. Aszetika eta alegiak .............................................................................. 117
VI.1.1. Axular.............................................................................................. 117
VI.1.2. Tartas............................................................................................... 119
VI.2. Euskal alegiagintzaren jaiotza............................................................. 120
VI.2.1. Bizenta Mogel (1782-1854) ............................................................ 123
VI.2.2. Juan Antonio Mogel (1745-1804)................................................... 140
VI.2.3. Juan Mateo Zabala (1777-1840) ..................................................... 161
VI.3. Alegiak gaztelania eta frantsesa ikasteko........................................... 167
VI.3.1. Agustin Pascual Iturriaga (1778-1851) ........................................... 170
VI.3.2. Jean Baptiste Archu (1811-1881) ................................................... 193
VI.4. Martin Goyhetche (1791-1859)............................................................ 205
VI.5. Ramon Etxezarreta (1808-1879) ......................................................... 220
VI.6. Alegiak Euskal Pizkunderako ............................................................. 220
VI.6.1. Gratien Adema “ZALDUBY” (1828-1907) ................................... 225
VI.6.2. Felipe Arrese Beitia (1841-1906) ................................................... 240
VI.6.3. Ramon Artola Larrañaga (1831-1906)............................................ 247
VI.6.4. Jose Artola Elizetxea (1864-1929).................................................. 250
VI.6.5. Rosario Artola Elizetxea (1869-1950) ............................................ 251
VI.6.6. Juan Maria Roman Dornaku “BERA” (1878-1959) ....................... 252
VI.6.7. Joseba Altuna Aldasoro “AMILGAIN” (1888-1971)..................... 253
VI.6.8. Ramon Intzagarai “ELURMENDI” (1878-1947) ........................... 262
VI.6.9. Jules Moulier “OXOBI” (1888-1958)............................................. 269
VI.6.10. Pierre Lanouguerre “Pette Zibero” (1896-1945) .......................... 286
VI.6.11. Fabien Hastoy “Betzulako aize ephailia” (1869-1950)................. 287
VI.6.12. Leon Leon “BERRIZ ARTE” (1896-1962) .................................. 288
VI.6.13. Pierre Duni-Pétré “HEGITOA” (1914-2005) ................................. 302
VI.7. Alegiak euskal irakaskuntzarako........................................................ 303
VI.7.1. Santiago Onaindia “IGOTZ” (1909-1996) ..................................... 309
VI.7.2. Juan Anjel Etxebarria Martin “DIRAUKET” (1934-1996) ............ 313
VI.7.3. Josu Egea Otxoa de Angiozar (19--)............................................... 315
VI.7.4. Jesus Mari Mendizabal Iraola “BIZARGORRI” (1949)................. 325
VI.7.5. Delphine Lubet (19--) ..................................................................... 335
VI.7.6. Juan Manuel Etxebarria Ayesta (1948)........................................... 335
VI.7.7. «LABAYRU» Ikastegia.................................................................. 338
VI.7.8. Iñaki Mendiguren Bereziartu (1954)............................................... 339
VI.7.9. Manuel Arregi (19--)....................................................................... 340
VI.7.10. Koldo Biguri (1962)...................................................................... 347
VI.7.11. Irudidun alegien berridazleak........................................................ 357
VI.8. Alegia bat edo beste euskaratu duten berridazleak .......................... 365
VI.9. Epilogo gisa: 2003tik aurrerako alegiak............................................. 367
VII. ONDORIOAK................................................................................................ 371
BIBLIOGRAFIA ................................................................................................... 381
ERANSKINAK...................................................................................................... 409
1. Euskal berridazleak eta haien iturri klasikoak zenbakitan................. 411
1.1. Esoporen alegiak euskaraz ................................................................... 413
1.2. Fedroren alegiak euskaraz .................................................................... 432
1.3. Isopeteko alegiak euskaraz................................................................... 438
1.4. La Fontaineren alegiak euskaraz .......................................................... 444
1.5. Samaniegoren alegiak euskaraz............................................................ 461
2. Alegia klasikoen arteko baliokidetzak ................................................... 479
2.1. Esopo (Chambry) ................................................................................. 480
2.2. Fedro..................................................................................................... 489
2.3. Isopete .................................................................................................. 495
2.4. La Fontaine........................................................................................... 501
2.5. Samaniego ............................................................................................ 513