Bertsos - Voir fiche Pour savoir plus sur cette section
Ama euskeriari azken agurrak [Bertsoa] / Felipe Arrese Beitia
Ama euskeriari azken agurrak [Bertsoa] / Felipe Arrese Beitia
Dokumentu-mota:
Liburua
Argitalpenaren izenburua:
[Liburua]
Localisation:
XDZ - Xenpelar Dokumentazio Zentroa
I
Neure biotzeko Amatxo zarra
Antxinako ama Euskera,
Seme leial bat orain datortzu
Azken agurra emotera;
Ainbeste gerra goitu ezinda
Danori atsotu zara,
Zaurien zauriz galdu galduta,
Amatxo, zuaz iltera.
II
Zori gaiztoan negargarri ta
Dot sentimentu andia,
Geure lur maite dakustalako
Gaztelatuta jarria;
Bestela erdu, erdu ikustera,
Tubal euskeralaria,
Baina ez dozu ezagutuko
Orain zure jatorria.
III
Nun dira bada zure semiak
Foru ta euskera zaliak?
Nun dira bada,Tubal,gure aita
Zure ondorengo garbiak?
Nun dira bada zure ume zintzo
Eta leialen legiak?
Nun dira orain,orain negarrak
Nun dira nire begiak?
IV
Agur ilun bat egin deuskue
Guraso zarren legiak.
Umezurtz batzuk gelditu gara
Bilotsik foru bagiak,
Izan bagina eurak legetxe
Euskeriaren zaliak
Oso ta garbi gordeko ziran
Oitura ain miragarriak.
V
Errazoiagaz esango dabe
Gure urrengo umiak,
Izan ginala duda bagarik
Ero ta zoro garbiak,
Jakingo dabez euskeriagaz
Genduzan eskubidiak,
Erdera zale ginalako egin
Galdu zirala guztiak.
VI
Zorioneko arkaitzak eta
Zorioneko mendiak,
Orain artian zuek zare izan
Foruen gordelariak;
Zuek goietan beti euskeldun,
Ez alan beian erriak,
Orra zer gero ekarri deuskun
Azkenian erderiak.
VII Begietan iya ez dot ikusten
Tubalen ume zintzorik,
Ez dalako gaur emen entzuten
Erderaz baino besterik,
Onexek dauka nire biotza
Naibagez erdibiturik,
Ez dodalako gure euskera
Osatuko dan usterik.
VIII
Euskeriari gorroto eta
Gozau nai bere foruak,
Dirala uste dot barru barrutik
Auterestia zoruak;
Izan leiteke ori alan baina,
Niri ezetz dinost goguak:
Baldin euskera bizitzen ezpada
Iltzat daukadaz foruak.
IX
Geure erruz bada ekarri dogu
Eriotzako unera,
Berbeta eder gozo ta leun au
Beste munduko atera,
Norbait ezpada laster minduten
Osasuna emotera,
Mundutik laster juan bear dau
Ama Euskerak bestera.
X
Ainbeste seme emon zituzan
Itsasorako zoliak
Liorrerako ez gitxiago
Gerrari bildurgarriak;
Liburuetan ta izkuntzetan
Ugari miragarriak,
Il ziran danak, ta orain il biar
Euskera maitegarriak.
XI
Or, Gernikako arboliaren
Oinian dago etzinik,
Estu ta larri iya ilian,
Arnasaz bete ezinik,
Au ikusita, ez ete deutsa
Inok artuko errukirik,
Ez ete datoz bere semiak
Osagarriak arturik?
XII
Ai!neure Ama,gaurko semiak
Deritxat dagoz aztuta,
Estura onetan lagundutera
Inor ez da agertuta,
Il zaite bada, bakar ta soilik,
Paradisuko izketa,
Sei mila urtian ainbeste damu
Garratz mingotz iruntsita.
XIII
Zer al daiketzut, Ama, bakarrik
Agonia estu orretan?
Zotin, zizpuru, negarrez urtu
Etzinik zure oinetan,
Parka eskatu seme danentzat
Biotzez bene benetan
Zure arimia lagun ipinten
Jainkoaren eskuetan.
XIV
Zuaz mundutik orban bagarik
Zuaz mundutik garbia,
Zuaz mundutik adorau baga
Ez idi eta ez beia;
Beti gorrotau, beti zapaldu
Zenduan idolatria,
Ta orain zagoz Jaunari emoten
Fedian zintzo bizia.
XV
Il da Euskera! il da Euskera!
Betiko itxi dauz begiak!
Negar Arabak! negar Gipuzkoak!
Negar egin bei Bizkaiak!
Negar arkaitzak! negar mendiak!
Agortu arte iturriak,
Ainbeste geixo, ainbeste gatxen
Osasun emongarriak.
XVI
Negar Naparrak, geure anaiak,
Ta euskaldun Frantziakuak!
Neugaz batera danok urratu
Sentimentuz soinekuak,
Aztu istoria edo kondairak
Emengo antxinakuak,
Ta euren lekuan asi barriak
Aurrera erderazkuak.
XVII
Eta, nun dozuz, zeruko arbola,
Zuk bere jantzi berdiak?
Zure erramok bilos dakustaz
Igar ta ezkur bagiak.
Ai mingarria! Gaztelako arrak
Jan deutsuz sustrai guztiak,
Baita biotza, baita barruak,
Azala itxita bestiak.
XVIII
Zagoze oraindik zutik, arkaitzak?
Doilortu baga mendiak?
Samur emoten Somorrostrogaz
Zeuen ondasuntegiak?
Errotak klan klan, taun taunka olak,
Eta pil pil iturriak,
Biziro errekak baita itsasuak
Opaka arraintza ugariak?
XIX
Geiegi da ta ausi, arkaitzak,
Onegi ez izan, mendiak,
Lurpetuteko Euskera ila ta
Bere ondasun biziak,
Bera tontorrak, bete arruak,
Erdue Gaztel-lau igarrak
Agortu errekak, lurtu itsasuak,
Agur, euskeldun ibarrak.
XX
Geure Erria, gizaldi danak
Zugaz dira gomutauko,
Ez dabelako beste erri bat
Zu duin garbi aurkituko,
Etsai batzuek alper alperrik
Zure izena zikinduko,
Zeure Jaungoiko egi bakarrak
Dau oso garbi gordeko.
Urkizu, Patri. "Anton Abbadiaren Koplarien guduak (1851-1897) : Bertso Bilduma". Donostia: Eusko Ikaskuntza, 1997, 293-294 or. http://hedatuz.euskomedia.org/4008/