Bertsoak - Fitxa ikusi Atal honi buruz gehiago jakiteko
Madalen Larralde Sarako martira [Bertsoa] / Pierre Duhaldebehere
Madalen Larralde Sarako martira [Bertsoa] / Pierre Duhaldebehere
Dokumentu-mota:
Liburua
Argitalpenaren izenburua:
Anton Abbadiaren koplarien guduak (1851-1897) : Bertso Bilduma [Liburua]
Kokapena:
XDZ - Xenpelar Dokumentazio Zentroa
I
Mende bat badu pasaturik
Gure Frantzia maithian
Dolu eta negarrik baizik
Ez zela leku guzian,
Nahi gabe frango ikusi zuten
Bai ere Euskal herrian,
Noren biotza ez da goibelduko
Denbora hetaz oroitzian?
II
Bai, egiazki bazen orduan
Nahaskeri hainitz Frantzian,
Gilotina ezarria zuten
Hiriko plazen erdian.
Mundu guzia ikaratua
Tresna aren ikustian,
Hetan hiltzerat kondenatuak
Baziren egun guzian.
III
Elizak oro abretegi
Ziren bilakatuak,
Aphezak ere Frantziatik
Guziak kasatuak,
Gerla Espainiako fronteran
Basten guziak ondatuak
Kapable ziren gizon guziak,
Soldadu altxatuak.
IV
Denbora beltz hetan bazen Saran
Hegi-meharko partian
Familia bat jinkotiarra
Beltchaineko etxian,
Madalen zuten prestuena
Alaben artian,
Burasoak maithe zituen
Osoki biotzian.
V
Egun batez Berara juaitea
Du deliberatzen
Bere arimaren askurria
Ez du herrian kausitzen,
Hango komenturat juaiten da
Eta aphez bat galdatzen
Atsegin aundiarekin da
Arekin kofesatzen.
VI
Zorion ori ez du luzez
Madalenek gozatzen
Bere arima osoki trankil
Etxe alderat heldu zen,
Lizuniako errekan zaizko
Soldaduak atheratzen
Arrastatzen dute bainan
Ez da Madalen izitzen.
VII
Eremaiten dute kriminel gisa
Nagusiaren aintzinera,
Zer krima egin ahal duen
Ari deklaratzera.
Galdatzen dio: Zertarat juan zare
Espainiako aldera?
Juana othe zinen gure berrien
Etsaieri emaitera?
VIII
Ez, jauna, ez dut holako lanik
Egitea pentsatu,
Kofesatzerat juana ninduzun
Jinkoa nuen ofentsatu.
Bide gaberik egin gabe
Naute arrastatu,
Eta gisa hortan etxerat
Juaitea debekatu.
IX
Oh! Zer erraiten dautazu
Neskatxa maithia,
Ez zinakien debeku zela
Kofesatzerat juaitia,
Bainan urrikaltzen nuzu
Zeren zaren gaztia,
Aski duzu tribunaletan
Gezur baten erraitia.
X
Ez zaitela nitaz urrikal,
Ez dut erranen gezurrik,
Neure ahotik ez da aterako
Beti egia baizik.
Egin dudan lanaz ez dut izan,
Ez izanen urrikirik,
Ez dut bizi nahi mundu huntan
Jinkoaren legean baizik.
XI
Zer hitz xarmegarriak
Suzko fedez bethiak,
Arrituak gelditu ziren
Aditzale guziak.
Aingeru bat iduri zuen
Aren arpegiak,
Aita amaz oroiturik ditu
Negarrez begiak bustiak.
XII
Donibane Lohintzunat jujatzera
Dute eremaiten,
Madalenek ez du kuraia
Memento batez galtzen,
Burasoen kitatzeak du
Biotzian penatzen,
Bere anaiak baizik ez du
Araino segitzen.
XIII
Pinet zuten ainzindaria,
Batere biotz gabia,
Hiltzerat kondenatzen du
Gure Madalen maithia,
Gilotinarat juaiten duzu,
Eztitasunez bethia
Munduari uzten duelarik
Etsenplu bat aundia.
XIV
Salve Regina kantatzen zuen
Gilotinaren aintzinian,
Iduritzen zaio han dagola
Aingeru guzien erdian,
Etsenplu ori har dezagun,
Ongi gure biotzian,
Zorionaz ongi gozatzeko,
Denek eternitatian.
Urkizu, Patri. "Anton Abbadiaren Koplarien guduak (1851-1897) : Bertso Bilduma". Donostia: Eusko Ikaskuntza, 1997, 401-402 or. http://hedatuz.euskomedia.org/4008/
Datu-base honetan eskainitako informazioari buruz jakiteko, kontsultatu lege oharra