Futbolan ona nintzen
onena gainera
paparra tente jarriz
noa neska artera...
Bizitzan egin dut nik
horrela aurrera
beti lehenengo mailan
gutxikin batera
eta hala're triste
posible ote da?
Ilea sobra daukat
ez nago gizena
neretzako mundua
ez da izan problema.
Hola nola jarraitu
munduan barrena?
Ez dut berriz izan nahi
inola onena
naizena naizelako
ez eiten detena.
Hogeita bost urteetan
sinple ta arraro
baina hau bukatu da
benetan akabo!
Buelta emango diot
gainera zeharo
beste bat izateko
punttu-punttun nago
nor izan behar nuke
eta ez gehiago.
Jaio 1920-06-19
Mixel Aire eta Paskalin Etxarten hirugarren senide zaharrena.
Aita Urepelekoa zen eta ama aldiz, Los Angeles-en sortua. (amaren aita Urepele edo Aldudekoa zen eta amaren ama, aldiz, Aurizberrikoa). Anai bat eta lau arreba zituen Xalbadorrek. 16 urte zituela ezagutu zuen gerora bere emaztea izango zena.
Leoni Etxebarrenekin ezkondu zen 1943ko urtarrilaren 29an. Seme-alabak: Henriette, Mixel, Daniel, Mari Helena.
Lehen bertsua 16 urtetan bota zuen, Urepeleko ostatu bateko leiho kanpoaldetik barnera buruz.
Teodoro Hernandorena medikua hasi baitzen Iparraldean bertsulari gazteak bultzatu nahiz, Donibane Lohizunen zeingehiagoka bat antolatu zuen, eta horrelaxe Xalbadorrek Mattinen ezagutza egin zuen. Geroztik bikotea euskal besta orotara galdegina zen.
Xalbadorrek Donostiako bertsulari txapelketa nagusietan parte hartu zuen.
Odolaren mintzoa bere liburua agertzeko egunean, Euskal Herri osoak bere sorterrian omentzen zuela, 1976ko azaroaren 7an, Xalbador supituki hil zen: bazkalostean ondoezak eman, bertako eskolako gela batera eraman eta iluntze hartan bertan zendu zen.
Ikus bertso hauei buruzko argitasunak Joxe Mª Satrustegiren Luzaideko kantiak izeneko liburuan (Auspoa 65,26-33 orrialdetan). Doinu bikain hau musikari askok harmonizatu du, besteak beste Pablo Sorozabalek Gernika izeneko bere euskal hileta martxa osatuz. Urepelgo artzainen melodiatzat jaso zuen aita Donostiak (Cancionero vasco VIII 781) eta ez da beraz harritzekoa Xalbadorrek hain gogokoa izana.
Gaur egungo bertsolariek bakarkako lanean erabili ohi dute, lehen bi puntuak errepikatuz hamalauko handira luzatuta. Maialen Lujanbiok erabili zuen lehen aldiz 2005eko Txapelketa Nagusian.
