BDB. Bertsolaritzaren datu-basea

Landa inguruan sortu zen, nekazari familia batean, eta hala bizi izan da, baserriko lanari emana. Nekazari inguru horretan bertsotarako zaletasun handia zegoen, eta hor egin zen bertsolari Joxe Agirre: auzoko bertso zerbitzua eginez hasi zen, nekazari inguru horri loturiko ospakizunetan eta tabernako giroan ere bai. Gazte garaian, herri kiroletan ere jardun zuen, aizkoran eta korrika gehienbat. Goi mailako bertsolari izatera iritsi eta lau belaunalditako bertsolariekin aritu da, eta garai guztietan izan du bere lekua, sona eta errespetua bertsolari bezala: 60ko hamarkadan hasi eta XXI. mendeko lehen hamarkadara arte plazarik plaza ibili da. Bertsogintza hitzezko borroka moduan ulertzen duen tradiziotik dator, eta horrek erabateko eragina izan du bere estiloan: bizia, zorrotza, zirikatzailea, erantzun zorrotzekoa..., kualitate handikoa. Bertso-jartzaile bezala ere izendatu dugu bertso sorta asko jarri izan dituelako enkarguz, batik bat, Loiola Herri Irratirako eta trikitilarien eskariz, baina bat-bateko bertsolaria izan da ororen gainetik. Txapelketei muzin egin arren, plazaz plaza gehientsuen aritu den bertsolaria da.

Lopetegi, Joxe Mari (1875-1942)

Jaio 1875-04-13

"Irunen sortu zen 1875eko apirilaren 13an, duela 130 urte, Joxe Mari Lopetegi, Hego Euskal Herriko errepublikanoen bertsolaria. Amikuzeko Arruetan hil zen, Behe Nafarroan 1942ko ekainaren 2an. Lopetegik bere garaiko prentsan, Irungo agerkarietan batez ere argitara eman zituen bertso sailak. Joxan Elosegik, berriki liburu batera bildu ditu bertso sail hauek eta argitara eman Joxe Mari Lopetegi Errepublikanoen bertsolaria izenburupean, Paper Hotsak argitaldariak plazaratuta. Bere jaiotzaren 130. urteurren honetan, eta Errepublika aldarrikatu zuten egunarekin bat eginez, errepublika gaitzat zuten bertsoak hautatu ditugu, hemen paratzeko. Izan ere, Errepublikaren aldeko ideiekin zaletu zen gaztetan eta bertako bizitza politikoan esku hartu zuen 1911. urtetik aurrera. Zortzi urtez izan zen Lopetegi Irungo Udaleko zinegotzi, 1912-1921 bitartean. Igeltseroen kontratista zen bizibidez, baina diru egiteko izan zituen aukera guztiengatik ere sekula ez zen ideia errepublikano irmoetatik aldendu. Errepublika aldarrikatu ondoan, plazaz plaza ibili zen haren aldeko mitinetan bertso kantari, eta garai hartan argitaratu zituen liburu honetara bildu diren bertso gehienak. 1936ko irailaren 3an igaro zuen Hendaiako muga frankistengandik ihesi. Seme bat galdua zuen ordurako Irungo frontean. Bertso idazten eta argitaratzen segitu zuen ordea, euskal kazeta ezkertiar batzuetan. Hendaiatik alde egin eta, Lannemezanen egon ondoren, 1940 aldean egokitu zen Amikuzeko Arrueta-Sarrikota herrian. Hantxe hil zen 1942an." [Iturria: Literatur Emailuak. Susa Literatur Argitaletxea. http://www.armiarma.com/emailuak/lopetegi.htm ]