Liburutegia - Fitxa ikusi   Atal honi buruz gehiago jakiteko

Bertsolaritzaren historia : hedabideratzea, eragiletza eta proiektua (1823-2018) : ahots subalternoaren bizi-indarraren testigantza bat

Liburua: Euskara. Online Liburutegian
Egilea(k)
Agirre, Antxoka
Izenburua
Bertsolaritzaren historia : hedabideratzea, eragiletza eta proiektua (1823-2018) : ahots subalternoaren bizi-indarraren testigantza bat / Antxoka Agirre Maiora ; zuzendariak, Txema Ramirez de la Piscina eta Simon Peña Fernandez
Argitalpena
Leioa: Euskal Herriko Unibertsitatea, Gizarte eta Komunikazio Zientzien Fakultatea, 2019
Gaiak
Bertsolaritza
Edukia
Testu osoa
Beste egileak
Euskal Herriko Unibertsitatea (EHU) ; Peña Fernandez, Simon ; Ramirez de la Piscina, Txema
Deskribapen fisikoa
690 or. : kol. graf. ; 29 cm
Informazio formatua
Liburua
Eduki mota
Doktorego tesia
Oharrak
Euskal Herriko Unibertsitateko doktorego-tesia.
Azalean: Euskal Herriko Unibertsitatea, Gizarte eta Komunikazio Zientzien Fakultatea, Kazetaritza II Saila.
Bibliografia: 671-690 or.
1/2 BERTSOLARITZAREN HISTORIA: HEDABIDERATZEA, ERAGILETZA ETA PROIEKTUA (1823-2018) : Ahots subalternoaren bizi-indarraren testigantza bat
1. SARRERA
1.1. ATARIKOA …20
1.2. IKERKETAREN HELBURUAK
1.2.1. Bertsolaritzaren presentzia mediatikoaren historia …24
1.2.2. Bertsolaritzaren eragiletzaren historia …25
1.2.3. Bertsolaritzaren historia sozialari ekarpena ...25
1.2.4. Euskal kulturaren bilakaeraren singulartasuna …25
1.3. Hipotesi eta iker-galdera nagusiak …26
1.4. METODOLOGIA
1 .4.1. Kuantitatiboa: historia seriala …30
1 .4.2. Kualitatiboak: elkarrizketa sakonak …37
1.4.3. Mistoa: kasu azterketa …39
2. MARKOA ETA ANTOLAKETA
2.1. IKERGAIAREN EGOERA
2.1.1. Bertsolaritza eta hedabideak …42
2.1.2. Bertsolaritzaren soziologia …44
2.1.3. Euskal herriko kazetaritzaren historia …45
2.1.4. Bertsolaritzaren historia …45
2.1.5. Euskal kulturaren bilakaera …46
2.1.6. Bertsolaritzari buruzko tesiak eta graduondoko Ianak 47
2.2. MARKO TEORIKOA
2.2.1. Planteamendu orokorra …49
2.2.2. Hedabideak modernitateko kultur transformazioetan …50
2.2.3. Kultur ondarearen moldaketak eta etnosinbolismoa …53
2.2.4. Subalternitatearen korapiloak …56
2.2.5. Elkarrekin uztartzen diren historia kulturalak …60
2.3. PROZESU HISTORIKOAREN ANALISI ETA ANTOLAKETARAKO IRIZPIDEAK
2.3.1. Testuinguru zabalak, kontakizun historikoa eta testuen bildumak …61
2.3.2. Eredua: J.B. Thompsonen kulturaren eta hedabideen azterketa …62
2.3.3. Gandara: Thompson ahozko ondarearen moldaketetara ekarrita …63
2.3.4. Testuingurua …65
2.3.5. Oihartzuna …66
2.3.6. Proiektua …66
2.3.7. Zikloak …67
3. KULTURA POPULARRA LEHEN MODERNITATEAN ETA LEHEN EUSKAL PIZKUNDEAN
3.1. LEHEN MODERNITATEAK EKARRITAKO HAUSTURA
3.1.1. Eliteen bestekotzea …70
3.1.2. Ertzetan muturrera eramandako fenomenoa …72
3.1.3. Euskal kulturaren bestekotzea …73
3.2 ERROMANTIKOEN DESKUBRIMENDUA
3.2.1. Kolonietarako bidaia: exotismoa eta primitibismoa …76
3.2.2. Erromantikoen erreakzio antimodernoa …77
3.2.3. Basati ona …78
3.2.4. Euskal kulturaren deskubrimendua: hizkuntzalariak, antropologoak eta euskaldun basati ona …78
3.3. KULTURA POPULARRA ETA HERRI KULTURA
3.3.1. Nazio-estatuak ordena modernoaren eraketan …81
3.3.2. Hizkuntzen digestioa …83
3.3.3. Ertzeko komunitateen erreakzioa eta eragiletza …86
3.3.4. Bi olatutako Lehen Euskal Pizkundea …87
3.4. KULTURA POPULARRA IKUSKIZUN HEDABIDERATU
3.4.1. Hedabideen papera Kultur transformaziootan …89
3.4.2. Kultura popularra ikuskizun moderno …91
3.5. BERTSOLARITZA ETA LEHEN EUSKAL PIZKUNDEA
3.5.1. Tradizioa euskararen azken gotorleku …93
3.5.2. Tradizioa eta modernitatea euskal kulturgintzaren eragiletzan …94
3.5.3. Bertsolaritzaren garrantzia Lehen Euskal Pizkundean …96
3.5.4. Bertsolaritzaren Iehen praktika modernoak …98
3.5.5. Bertsolaritza hedabideratzeko bide gisa …99
4. LEHEN ZIKLOA : LEHEN ENTSEGUA LORE JOKOETAN. DESKUBRIMENDUA. PRENTSA.
4.1. TESTUINGURUA: ERREAKZIO KULTURALA ERAKUNDEEN GAINBEHERAREN AURREAN
4.1.1. Bestekotze prozesu Iuze baten ondorena …101
4.2.2. Oldarra euskal erakundeei eta euskarari …102
4.2.3. Atzerriko begiradaren hauspoa eta erreakzio kulturalista …104
4.2. AURREKARIAK 1: BERTSOLARITZAREN HISTORIAKO LEHEN LERROAK
4.2.1. Villabonako desafiotik hasita …106
4.2.2. Juan Inazio Iztueta, Iehen euskal folklorista (1767-1845) …108
4.2.3. Bertsolaritzarekiko jarrerak XIX. mendearen Iehen erdian …110
4.3. AURREKARIAK II. PRENTSAKO LEHEN LERROAK BERTSOLARITZAZ
4.3.1. Testu zaharrena: Etienne Boucher de Crèvcoeurren 'Souvenirs' (1823) …112
4.3.2. Etxahunen epaiketen kronikak: 'Assasinat commis par méprise’ (1828) …114
4.3.3. Bertsolari baten figuraz Iehena: Jean Baptiste Chahok Etxahun (1838) …116
4.3.4. Bertsolaritzaz propio idatziriko Iehen artikulua: Duvoisinen 'Des basques et de Ieur poésie (1841) …118
4.4. OINARRIA: ABBADIEREN IPARRALDEKO LORE JOKOAK (1845-1878)
4.4.1. Chahok ereindako haziak …119
4.4.2. Abbadieren Iorategia …128
4.4.3. Iparraldeko Lore Jokoen estaldura eta aldizkaribaten proiektua …138
4.4.4. Iparragire, Iehen bertsolari mediatikoa (1820-1881) …140
4.4.5. Bilintxen kalbarioa, Iehen gertakari mediatikoa (1876) …143
4.5. GAILURRA: PIZKUNDE FORUZALEAK LEHEN ENTSEGUA (1879-1900)
4.5.1. Hegoalderako pausoa eta biderkaketa (1879) …148
4.5.2. Campionen 'Euskaro'ak eta Donibane Lohitzuneko 'Zazpiak bat' …150
4.5.3. Manterola eta Euskal-Erria aldizkaria pizkundearen artikulatzaile …153
4.5.4. Frontoitik antzokira, aipamenetik kronikara …156
4.5.5. Bertsolaritza euskarazko kazetaritzaren Iehen pausuetan …158
4.5.6. Fernando Amezketarraren arrakasta: (1884- ) …160
4.5.7. Pedro Mari Otario, ahoz baino, idatziz (1857-1910) …162
4.6. HAUSTURA: GARBIZALEKERIAK BAZTERRERA (1901-1917)
4.6.1. Etxegarairen epaia (1901) …165
4.6.2. Bertsolariaren gutxiespena …167
4.6.3. Garbizalekeria Euskal Herrian, fenomeno arrunta Europan …169
4.6.4. Etxahunen epaiketarekin hasi eta Txirritarenarekin bukatu …171
4.7. OIHARTZUNA: LEHEN PAUSOAK PRENTSAN
4.7.1. Emandako pausoak eta bilakaera …174
4.7.2. Argitalpen eta sinadura nagusiak …177
4.7.3. Gertakari eta protagonista mediatikoak …182
4.8. PROIEKTUA: KULTURA POPULARRAREN DESKUBRIMENDUA
4.8.1. Nortasun modernoaren ikur eta ideologia modernoen eroale …187
4.8.2. Bilketa eta hedabideratzea …189
4.8.3. Praktika modernoen sustapena …191
5. BIGARREN ZIKLOA: EUZKO PIZKUNDEKO ESTREINALDI ARRAKASTATSUA. PRENTSA (II), ERAIKUNTZA
5.1. TESTUINGURUA: PIZKUNDEAREN OLATU ABERTZALEA
5.1.1. Euskal kulturaren Iehen instituzionalizazioa …195
5.1.2. Euskarazko kazetaritzaren eta irakaskuntzaren sustapena …197
5.1.3. Tradizioa bersustraituz …199
5.2. OINARRIA: ARRETA BERRITUA BERTSOLARITZARI (1918=1934)
5.2.1. Jarrera aldaketaren lehen zantzuak eta Mujikaren arrakasta …201
5.2.2. Lekuonaren formulazio jantzia …203
5.2.3. Makazagaren moldiztegia eta Bertsolariya …207
5.2.4. Aitzolen hurbilketa …209
5.2.5. Bertsoa irratian …215
5.2.6. Euzkadi, Iehen-ikusentzunezkoa …220
5.3 GAILURRA: ESTREINALDI ARRAKASTATSUA. BI BERTSOLARI-GUDUEKIN (1935-1936)
5.3.1. Txapelketa abiarazteko erabakia …223
5.3.2. 35eko txapelak eredu berria Iehenetsi …229
5.3.3. 36ko txapelak bertsogintza klasikoaren aitortza …234
5.3.4. Bertsolariei eginiko Iehen elkarrizketak …239
5.3.5. Zubimendiren 'Bertsolari-Guduak' (1936) …245
5.4. HAUSTURA : GERRA ETA GERRAONDOKO TRISKANTZA (1936-1944)
5.4.1. Txirritaren omenaldiko argazkia …246
5.4.2. Argazki orokor batzuk …254
5.5. OIHARTZUNA: EREDU GARATUA PRENTSAN ETA LEHEN PAUSOAK IRRATIAN
5.5.1. Emandako pausoak eta bilakera …259
5.5.2. Argitalpen eta sinadura nagusiak …262
5.5.3. Gertakari eta protagonista mediatikoak …267
5.6. PROIEKTUA: KULTURA NAZIONAL BATEN ERAIKUNTZAN
5.6.1. Bertsolari-Guduak: Lore Jokoekin jarraidura …271
5.6.2. Bertsolaria jantzi nahian: jaso nahiaren jarraidura …273
5.6.3. Jarraidura bilketaren eta hedabideratzearen ardatzetan …275
5.6.4. Ikur eta eroale …277
5.6.5. Berrikuntza: bertso-eskolaren eta elkartearen ideien Iehen zantzuak …279
6. HIRUGARREN ZIKLOA: NEGUKO KANPAMENDUETAKO LANA. FRANKISMO GARAIAN. IRRATIA, HAUSPOTZEA
6.1. TESTUINGURUA: DIKTADURAREN ARRAKALETAN ERNATURIKO KULTURGINTZA
6.1.1. De Vega: Txirritaren kronika sinatzetik euskararen ehorzketa aldarrikatzera …281
6.1.2. Erabateko jazarpenetik bizitza begetatiboa onartzera …283
6.1.3. Arrakaletan ernaturiko kulturgintza …284
6.1.4. Bertsolaritzaren arrakala …286
6.2. OINARRIA: BERTSOLARITZA BERRABIARAZTEN (1945-1957)
6.2.1. Hegoaldean Basarri …289
6.2.2. Iparraldean Hernandorena …295
6.2.3. 1950eko hamarraldiaren bigarren erdiko bulkada berria …300
6.3. GAILURRA: BERRIRO ESZENAN EUSKALTZAINDIAREN ESKUTIK (1958-1967)
6.3.1. Hernandorenaren txapelketen gailurra Parisen: Iehen aldiz telebistan …305
6.3.2. Euskaltzaindiak Iau txapelketa nagusi zazpi urtean …310
6.3.3. Markinako batzarrak: elkarte baten beharra eta Bertsolari aldizkari baten proiektua …318
6.3.4. Auspoaren sua eta bertso-paperen azken hatsa …322
6.3.5. Basarriren polemikak …327
6.3.6. Eredu garatua irratian Loiolako Herri Irratiaren eskutik …332
6.3.7. Lehen ikusentzunezkoak …339
6.4. HAUSTURA: PIZKUNDE BERRIA ETA BERTSOLARITZA SOZIALA (1968-1979)
6.4.1. Testuingurua ere trantsizioan …346
6.4.2. Txapelketa zikloaren haustura …351
6.4.3. Gorbatarik gabeko bertsolariak …357
6.4.4. Hedabideen alorraren irakinaldia …365
6.4.5. Ikus-entzunezkoetan presentzia irabaziz …369
6.5. OIHARTZUNA: GAILURRA IRRATIAN ETA LEHEN PAUSOAK TELEBISTAN
6.5.1. Emandako pausoak eta bilakaera …377
6.5.2. Argitalpen eta sinadura nagusiak …380
6.5.3. Gertakari eta protagonista mediatikoak …385
6.6 PROIEKTUA: BERRESKURATU, GORDE ETA HAUSPOTZEN
6.6.1 Aurreko proiektuaren jarraitasuna: Basarri eta Hernandorena …394
6.6.2. Ikur eta eroale: hasierako kamustasunetik distira berreskuratzera …395
6.6.3. Zavalaren proiektua: bilketaren dimentsio berria …397
6.6.4. Presentzia mediatikoa biderkatzeko apustua …400
6.6.5. Elkartearekin bueltaka Markinako batzarretan …401
7. KULTURA POPULARRA BERANDUKO MODERNITATEAN ETA BIGARREN EUSKAL PIZKUNDEAN
7.1. KULTURA POPULARRA ETA MASA KULTURA
7.1.1. Kultura popularra masa kulturaren erregai …403
7.1.2. Kultura mediatua eta tradizioaren bersustraitzea …405
7.1.3. Masa kultura eta euskal kultura: bertsolaritza berriro ere …408
7.1.4. Masa kultura eta ahozkotasunaren susperraldia …410
7.2. GIZARTE MUGIMENDUAK KULTUR ERAGILE
7.2.1. Gizarte molde berrien emaitza …412
7.2.2. Mugimenduotako komunikazioaren garrantziaz …415
7.2.3. Bigarren Euskal Pizkundeak ekarritako metamorfosia …418
7.3. BERTSOLARITZA BERSUSTRAITZEKO MUGIMENDU AUTOERATUA
7.3.1. Bigarren Pizkundearen haritik I: Ikastolen uharatik bertso-eskolak …430
7.3.2. Bigarren Pizkundearen haritik II: Euskal kulturgintzaren ildotik beltsolaritzaren gizarte mugimendua …437
7.3.3. Masa kulturan murgiltzeko apustua: bertso-mundua komunikazioaren garrantziaz …441
8. LAUGARREN ZIKLOA: MASA KULTURA ERAKUSTALDIA. GIZARTE MUGIMENDUAK. TELEBISTA, EZTANDA
8.1. TESTUINGURUA: ERAKUNDETZE AUTONOMIKOAK EKARRITAKO GARAPEN ETA KORAPILO BERRIAK
8.1.1. Euskal erakundeen berreskurapena: aukera berriak euskalgintzak …445
8.1.2. Mugimendu kulturgilearen koska berriak: autonomiaren auzia, profesionalizazioa, komunikatu beharra …447
8.1.3. Aukera eta korapilo berriak bertsolaritzak ere …450
8.2. OINARRIA: BERTSOLARITZA BERRIA, TEKLA BERRIAK (1980-1989)
8.2.1. Amurizaren berrikuntza eta barruko begirada …452
8.2.2. Bertso-eskolen Ioraldia …458
8.2.3. Profil berrien kontsolidazioa: Bertsolari eta bertsozale ezberdinak …462
8.2.4. Euskadi Irratia Loiolakoarekin Iehiatzera …465
8.2.5. Elkartearen sorrera eta hedabideratzeko apustu berritua …469
8.2.6. Bertsolari klasikoa El Diario Vascon eta eredu berria Eginen …473
8.2.7. Ikus-entzunezkoetan atejoka …479
8.3. GAILURRA: BERTSOLARITZAREN MURGILKETA MASA KULTURAN (1990-2005)
8.3.1. 'Hitzetik Hortzera': erreaktore nuklearra (1988- ) …485
8.3.2. Egañaren belaunaldiaren bertsogintza eta hedatu-grina: Uraniorik aproposena …490
8.3.3. Gazteenekin fisioa: Bertso Hop (1990), Hertzainak (1993) eta 1997ko txapelketa …493
8.3.4. Euskarazko prentsaren garapena: Egunkaria eta tokikoak …499
8.3.5. Bertsolari aldizkaria ere klean (1991-) …502
8.3.6. Eta irratian hitza jolas bihurtu zen (1993- ) …509
8.3.7. Hedabideratzearen arriskuak eta eraginak gogoetatuz …513
8.3.8. Gero arte Euskal Telebistari (1994-1997) …522
8.3.9. Marrazki bizidunak eta aparrarekin batera gora dioan Iikidoa …531
8.3.10. EIkartearen egitasmo estrategikoak: XDZ (1992- ) eta Lanku (1999- ) …533
8.3.11. Barrurako begirada eta teorizazio kolektiboa …536
8.3.12 Proiektuaren ardatz berritzaileak: ikerketaren eta nazioarteko harremanen sustapena …540
8.3.13 Apostua bikoiztuaz: Sarerako eta BECerako jauziak …545
8.4. HAUSTURA: TESTUINGURU ETA BELAUNALDI ALDAKETA (2006-...)
8.4.1. Testuinguruaren trantsizio berri bat …550
8.4.2. Belaunaldi berriak oholtza gainean: multipolartasuna eta bertsolari emakumea …553
8.4.3. Erreleboa Elkartean ere …560
8.4.4. Bertsolaria sortzaile: Hibridazioa eta esperimentazioa …564
8.4.5. Zutabegilea bertsolari eta bertsolaria kazetari …567
8.4.6. 'Hitzetik Hortzera' 11: Elkartearen kontrolak orekara …569
8.4.7. 'Hitza Jolas': erreleboa uhinetan ere …577
8.4.8. Bertsolari II: 15.000 orrialdetik gorako bilduma …583
8.4.9. Lehen film Iuzea ('Bertsolari', 2011) eta Iehen nobela grafikoa ('Nork' 2015) …589
8.4.10. Bertsozale.eus eta bertsoa.eus: Elkartearen webgune korporatiboak eta kanal tematikoa sarean geroz eta indartsuago …593
8.5. OIHARTZUNA: EREDU EGONKORTUA TELEBISTAN ETA LEHEN PAUSOAK INTERNETEN
8.5.1. Emandako pausoak eta bilakaera …602
8.5.2. Arrakastaren neurria (I). Kuantitatiboa: Hazkundea …604
8.5.3. Arrakastaren neurria (II). Kualitatiboa: Prestigiatzea …607
8.5.4. Finalari buruzko argitaratzaile eta sinadura nagusiak …614
8.5.5. Gaiak eta protagonista nagusiak Bertsolarin …618
8.6. PROIEKTUA: KULTUR MUGIMENDU AUTONOMO ETA EGUNERATUA
8.6.1. Elkartea mugimendu autoeratuaren ardatz …621
8.6.2. Bertso-eskolak transmisiorako eta sozializaziorako gune …626
8.6.3. Framing eta bertsogintza berriak … 627
8.6.4. Komunikazioa eta hedabideratzea: profesionalizazioa, norbere ekoizpena eta sarea …629
8.6.5. Txapelketa ekintza ikustarazle nagusi gisa …632
8.6.6. Bilketa, ikerketa eta nazioarteko harremanak …636
8.7. BERTSOLARITZAREN METAMORFOSIA ETA TOKIA
8.7.1. Erronka: ekosistema zaharraren galera …641
8.7.2. Erantzuna: habitat berrira egokitzeko apustua …642
8.7.3. Ahozkotasunaren eta erretorikaren subalternitateak ekarritako despiste modernista …647
8.7.4. Bertsolaritzaren zentraltasunari kritikak …650
8.7.5. Herriaren kronista zena komunikazio zirkuitu alternatibo …652
9. ONDORIOAK …655
10. BIBLIOGRAFIA …671

Bertsolaritzaren historia soziala : oihartzuna, eragiletza eta gakoak (1823-2018)

2021. Liburua: Euskara. Liburutegian

Datu-base honetan eskainitako informazioari buruz jakiteko, kontsultatu lege oharra