BDB Bertsolaritzaren datu-basea

Iurreta Euskal Herriko, Bizkaiko, Durangaldeko herri txikia da. 1877an 1352 biztanle zituen baserri giroan bizi zirenak, 1920an 1798. Hain txikia zen ze, 1926-1990 bitartean desagertu egin zen mapa politikoetatik. 1950eko hamarkadan, Ibaizabal errekaren erriberetan fabrikak kokatzen hasi ziren, burdina, papergintza eta makina-erreminta sektorekoak batez ere, eta, industrializazioarekin, hiri txiki bat hazi zen herriaren barruan, Montoia. 1991n, udalerrien mapetan berriz agertu zenean, Iurretak 4901 biztanle zituen. 2023an, 3738 ditu.

Herri txiki-txikia orduan, baina hizkerari eta kulturari eutsi diena, eta kofradiei, eta politizazioari, eta beste gauza askori, bizimodu modernoan sarturik ere, eta globalizazioa saihestu gabe. Hortxe jaio da liburu hau, XIX. mendetik egunok arte Iurretan euskaraz idatzitako gauzak biltzen dituena. Egunero zapaltzen den izen-mapa, erdarara itzulpenik ez dutelako ahaztutako berbak, sinesteko birkontatu beharreko gertaera harrigarriak, presentera arte luzatzen den gure historia gogaikarria, ume migrante batzuen euskalduntasun sortzailea, eta abar. Liburu hunkigarria eta derrigorrezkoa bada iurretarrentzat, nondik datozen jakiteko eta nora joan nahi duten pentsatzeko, ederra eta argitzailea da beste edozein euskaldunentzat ere.

Pasarte aipagarriak irakurriko dira, esate baterako: «Gure hizkuntzaren altxorra ez dago liburu honetan, baizik eta zeure ezpainetan. Goizero, izartu eta ezti tanta bat bezala senti dezakezu ezpain ertzean». Baina, bai, liburu honetan ere badago altxor hori, sekulakoa. Segurua da euskarak munduan lekua izango duela, iurretarren artean baduelako.

ATAURREA ...7
BERBAK MAPAN: IURRETAKO LEKU-IZENAK Alberto errazti ...11
ABESTIAK, KOPLAK ETA ERREZITATUAK Mundu pasatuaren hondakin ederrak ...31
IPUIN ZAHARRAK
Bost atzamar markaute esku erre bategaz ...57
CARLOS ANTONIO ZELAIETA
Gura eta gura ez autortu biar dogu non surrexit ...73
LEANDRO ZELAIETA
Elexa onetan zagozenic gueijenoc badaquizube ...77
1891ko EUSKAL JAIAK
Letra-guda, indar-neurtze eta azkartasunezko jokoak ...83
BALBINO GARITAONANDIA
Bartgo gaba, etxetik kanpora egon arren, ez dot alperrik galdu ...95
FLORENTINO ELOSU
Euskeria galduta foruekaz bizi ...107
JOSE MARIA MIANGOLARRA
Iurretako zubiaren haraindiko etxekoa ...111
DOMEKA ZARATE
Lugiña deitzen yako lura erabili ta landuaz bere ogibidia irabazten daunari ...117
EUZKADI
Iurretako kronikak ...129
PILIPA ZARATE
Garaitik Rondara Lovainatik pasatuta ...157
LONTZI AIZPURU
Lehenaldietako kili-kilia ...165
JULIAN SANTA KRUZ
Gerrako ibilerak ...171
JAZOERA-ESAERAK
Kristina Mardaras, Begoña Erdoiza, Justo Alberdi eta enparauak ...181
JOSE ALBERDI, TXO
Gure bertso giroa ...199
KARMELO CEDRUN
Porterue da lekurik txarrena ...213
KARMELO ETXENAGUSIA
Denda nagusien agindupean bizi gara ...225
MARIBEL AIZPURU
Belozipedotik jausita ...239
JUANITO GALLASTEGI
Lambrettan ...245
JULEN KALTZADA
Etxe hau herriarena da ...265
ROSA MARI ARTZA
Gazteriaren herrigintza ...281
IKASTOLAREN LEHENENGO PAUSOAK
Inspektorea berriro noiz agertuko beldurrez ...287
RAFA IRIONDO
Azken eskola frankista ...297
JUSTO ALBERDI
Bertsoak egiteko gogoak hartu nau ...301
KRISTINA MARDARAS
Bazan behin sasoi bat gure etxaldeetan maitatzen giñena ...313
ANTTON MARI ALDEKOA-OTALORA
Iurreta, dabilen herri gara? ...323
JOSE ENRIQUE URRUTIA, KAPO
Ebrokoa ...333
JOSEBA SARRIONANDIA
Garaizarkoa ...347
JON IRAZABAL
Herri honen memoria ...357
EDORTA BARRUETABEÑA
Eguraldia beti da ona legunekin jolastuz gero ...373
KEPA ARROITAJAUREGI
Pilotaren mundua ...379
IZASKUN ELLAKURIAGA
Gure etxeetaraino heldu den ahotsa ...385
ALAITZ AREITIO
Pipitaki papataki, Alaitzek erantzuna daki ...393
MARKEL ONAINDIA
Begien aurrean eduki arren, ez gara gure historiaren atal esanguratsuak ezagutzeko kapaz ...401
NEREA ELORRIAGA
Hemen egongo naiz eserita, lagunei tea zerbitzatzen ...409
EÑAUT AIARTZAGUENA
Mundua irribarrez marrazten ...415
MAIZTEGI ESKOLAKO IKASLEAK
Ahazten dena ez da akorduan geratzen ...423
CHARIF AOMAR OMAR
Sator hegalaria ...433
AIPATUTAKO PERTSONA IZENEN BILABIDEA ...437