Asteartea hamalaua zan
jende dana komeritan
"Harek bonboiak ekarri ditu"
auzokoa inbiritan.
San Balentin eguna
ospatze ez deguna
ailegatu zan korrikan
ta hala zala ohartu nitzen
gaueko hamar t'erditan. (bis)
Nere neskari noski ez zitzaion
eguna ahaztu inola
afalostean hanka azpitik
hala sartu zidan gola:
"Ze egun degu Iker?"
"Asteaizkena laister"
ta esan behar nion hola
garai hauetan gure baratzan
larrosarik ez dagola. (bis)
Garai batean egun horretan
ibiltzen ginen serio
nobedadea eta gazteak
maiteminan ondorio.
Baina gaur egunean
ze pentsa behar dean
esango'izuet propio:
garai batean emandakoek
ez al dute ba balio? (bis)
Jaio 1831-08-31
Ama, Maria Antonia Larrañaga Ganuza, tolosarra zuen; Antonio Artola Etxeandia aita, berriz, Astigarragakoa. Jatorriz, beraz, Artolatarrak ez ziren Donostiatik oso apartekoak.
Bera baino lehenago izen bereko Ramon anaia jaio zen, 1826ko abenduaren 8an, baina jaio orduko hil zen. Garai hartako ohiturari jarraituta, hurrengo semeari izen bera jarri zioten. Bost senidetan (anai-arrebak: Francisco, Manuel Maria, Maria Dolores eta Justina Magdalena) gazteena zen bera.
Ramon Artola, eserita, bere seme-alabekin; aldamenean, Rosario; zutik, ezkerretik eskuinera, Juan Ramon, Francisco eta Pepe
Gaztetan Donostiara joan zen bizi izatera. 1858ko azaroaren 23an, hogeita zazpi urte zituela, Manuela Elizetxea Altzelai lezotarrarekin ezkondu zen. Bere seme-alaba Rosario eta Pepe ere idazle eta antzerkizale ezagunak izan ziren.
Bigarren karlistaldian liberalekin ibili zen boluntario, karlistek Donostia inguraturik eduki zutenean, Bilintx, Serafin Baroja eta beste hainbat euskaltzale bezala.
Ogibidez iturgina zen; baita ere, etxeak margotzen, altzari zaharrak konpontzen eta halako lanetan ari izaten zen. Lantegia Puyuelo kalean zeukan, gaurko Fermin Calbetonen alegia.
Donostian hil zen 1906ko abuztuaren 20an, 75 urte bete baino egun gutxi lehenago.
[Iturria, Euskal Wikipedia: http://eu.wikipedia.org/wiki/Ramon_Artola]
Auspoa bildumako bi liburukietan argitaratu ziren bere lanak.
Sagardoaren graziya eta beste bertso asko: https://www.euskaltzaindia.eus/dok/iker_jagon_tegiak/auspoa/9259.pdf
Sagardoaren graziya II: https://www.euskaltzaindia.eus/dok/iker_jagon_tegiak/auspoa/55141.pdf
Etena ez dabil zortziko handien ohiko legera (5/5/5/3), eta horregatik ere gustatzen zaie doinu hau bertsolariei, askatasun gehixeago ematen baitie ideiak harilkatzeko unean.
1982ko Eskolarteko txapelketan askotan. 1986ko Bertsolari Txapelketa Nagusian 10 aldiz. 1989koan 3 aldiz. Balendin Enbeitak Kasetean Lasarteri buruz. Egileor, J. Lizaso, Azpillaga, Lasarte, Lopategi, Lazkano, Mitxelena, nahiz Lazkao Txikiren saioak dauzkat besteak beste jasoak. S. Lizasok bere Kasetean (Pacto de Moncloa). 2005eko Txapelketan behin erabili dute, eta 2009koan ere bai.
