Galtzak soinean euki ezinik
hemen dator Amuriza
testigu zuek zarete eta
Gernikan dagon haritza
Euskal Herria, zuretzako da
nire juramentu hitza
badakizunez heriotzatik
argira hortxe gabiltza
zu askatuta ikusi arte
emango dizut bizitza.
Juramentuak ez du ezertxo
obrarik gabe balio
euskaldun bati bere odola
ta indarra eskatzen zaio
zer aurrerapen, zer tresna berri,
zer zientzi ta arraio!
Gizaki bati bere pultsua
askatasunak damaio
esklabo bizi garen mundura
hobe zen basurde jaio.
Hitz egitean zin egin dugu
bakoitzak badaki nola
nire arima oraintxe dago
esperantza dariola
juramentua egiten dizut
oi Gernikako arbola!
Gure herria ez dala hilko
ezpatapean inola
hortako behar banauzu hemen
daukazu nire odola.
Jaio 1842-10-11
Klara Inazia Odriozola Urbiztondorekin 1866an ezkondua. Pedro Maria Otañoren osaba. Eta Errekalde Zarra bertsolariaren semea
Jaio 1916-10-11
Ahetzen sortua, familian beti izan zuen bertsolari-giroa, eta hortik hartu zuen bertsolaritzarako zaletasuna eta ahalmena. Xalbador eta biak izan dira Ipar Euskal Herriko XX. mendeko bertsolaririk garrantzitsuenak. "Ahal dena" eta "Ene xokotik kantari" liburuak plazaratu zituen. Honoko hau zioen Antonio Zabala editoreak "Ahal dena" liburuaren sarreran:
"Ez da izango, nik uste, Mattin bertsolaria ezagutzen ez duan euskaldunik. Ta alakorik balitz, beretzako kalte: aren alaitasunak zerbait falta duala esan genezake.
Bertsozaleoi beintzat makiña bat une eder-gozo pasa arazi digu bere umore ederrarekin; edo, berak dion bezela esateko, bere "onbore" ederrarekin. Bozkario ta alaitasun-banatzalle pizkorra Mattin... Ba ote da mundu ontan lantegi ederragorik?
Mattinek ere bere kezkak eta arantzak izango ditu noski. Orregatik bai egia Lazkao Txikik bein batez kantatu ziona:
Pozak kantatzen dakiena ta
penak gordetzen dakiña.
Bañan oraindaño euskalerriak etzion ezerren aitormenik egin; euskaldun guztiok Mattinekin zorretan bizi giñan. Aitormen ori Donostian egingo zaio, 1971.ngo ilbeltzaren 16'an, omenaldi eder bat eskeñiaz. (...).
Bertsotarako zaletasuna ta doaia, jatorritik datorkio Mattini. Noiz asi ote zan Mattin bertso kantatzen? (...) Mattin berari galdetu diogu. Ona aren erantzuna:
"Hamazazpi urte nituen, eta Sarako bestak hemen Euskal-herriko famatuenak izaten ziren. Eta bertsulariak izaten zirela, ta nik ere gogoa naukan beti bertsulariak entzuteko. Ta goizean eguerdi arte arbi-jorran aritu, etxean bazkaldu ta arratsaldean bizikletan joan nintzen.
Baina egun hartan bertsulari bakarra zen, Panpale erraten ziotena, Luhusokoa, Larralde deitura. Etzuen lagunik, bere lehengo lagun denak hil-eta.
Bertsutan bakarrik ari zen, erranez orduko gazteak etzutela bertsutarako alderdirik; nahiago zutela ostatura gan, mozkortu eta han egon; etzirela lehengoak bezalako gazteak...
Ni berriz ez nintzen atrebitzen, deus ere edan ez nuelako; zerbeit ere edan izan banu kuraia gehiago izango nuen horretarako. Bainan orduan lagunek behartu ninduten; heiek ereman ninduten, eta haren aldean jarri mahain baten gainean. Eta hantxe, nahi ta nahi ez, hasi egin behar... Orduantxe hasi nintzen lehendabiziko, plazan, Panpale harekin..."."
Iturria: Gure Mendea (http://www.argia.com/mendea/pertso/81mattin.htm)
_____________
Informazio gehiago, Bidegileak bilduman Joxemari Iriondok idatzitako biografian: http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/bidegileak/220_treku.pdf
Hil 1904-10-11
Manterola bat-batean hil orduko, Antonio Arzakek hartu zuen 1884an Euskal-Erria aldizkariaren zuzendaritza. Urte berean euskal festak antolatzen zituen Euskarazko Itz-Jostaldien Batzarra elkarteko idazkari izendatu zuten. Erakunde horren barruan, lan handia egin zuen urterik urte, Euskal Herrian barrena antolatzen ziren lore-jokoak antolatzen.
Donostiako Udal Liburutegiko zuzendari izan zen bere bizitzaren azken urteetan. Bere lanari eta kultur senari esker, liburutegiaren funtsa asko aberastu zen. Hil hurren, bere azken lana izan zen liburutegiaren katalogoa osatzea, Catálogo por orden de materias y alfabético de autores (1904) izenburuaz.
Bere lanari esker sortu zen Donostiako Orfeoia; ohorezko lehendakari izendatu zuten horregatik. Hain zuzen ere, Arrasaten 1896an izan ziren lore-jokoetan aurkeztu zen lehenengoz Donostiako Orfeoia.
Euskaldun-Fedea antzerki taldea sortu zuen 1896an, Jose Zapirainekin batera. Talde horrek jarraitu zion Martzelino Soroak eta Jose Manterolak aurretik egindako lanari, eta bertan partaide izan ziren, besteak, beste, Juanita Andonegi, Matilde Tapia, Miguel Salaberria, Domingo Andonegi, Felipe Kasal eta Pepe Artola.
Espainiako Historiaren Errege Akademiako eta Frantziako Arkeologiako Batzarreko urgazle izan zen Antonio Arzak.
Iturria:
- Euskal Wikipedia. http://eu.wikipedia.org/wiki/Antonio_Arzak ]
Informazio gehiago:
- Literaturaren zubitegian: http://zubitegia.armiarma.com/?i=482
Azken puntua errepikatzen denez, 10eko txikitzat ere erabiltzen da. "Ama nik beltza nahi det" izeneko leloa tartekatzeko ohitura da leku askotan.
